werkplaats- wetenswaardigheden

Hoe vaak heb jij wel niet gehoord dat je met een rig met velcro*- covers niet kan freeflyen?
Meestal wordt er dan aan toegevoegd “dat is een levensgevaarlijk rig”...

Elke keer als ik iemand dat hoor zeggen moet ik even tot 10 tellen, daarna tot 50 en vervolgens moet ik met een biertje mijn hoofdpijn wegspoelen ;)

Laat me –voordat ik je uitleg waarom ik moeite heb met deze ongefundeerde uitspraken- eerst eens iets over de voorgeschiedenis van de techniek van de diverse sluitflappen op rigs vertellen.

Waarom zijn de ontwerpers en fabrikanten van harnas/container systemen* (kortweg “rigs” of “setjes” genoemd) overgegaan van velcro sluitingen naar tucktabs en vervolgens van tucktabs naar magnetic keepers?

VELCRO

De allereerste rigs werden gesloten met drukkers of haakjes en ogen, maar toen eind jaren 50 het klittenband ontdekt was en voor steeds meer doeleinden werd aangewend, is men ook in de parachute industrie bij de productie van rigs steeds meer velcro gaan gebruiken. Eind 80-er begin 90-er jaren van de vorige eeuw konden steeds meer dropzones zich een turbine vliegtuig veroorloven. Hoe sneller de vliegtuigen, hoe meer sprongen mensen kunnen maken per dag, per weekend en dus ook tussen twee keuringen in. Met het verhogen van het aantal sprongen tussen de twee inspectie-en-repack-cycli nam de slijtage van het materiaal toe.

Dit veranderde gedrag en intensievere gebruik stelde hogere eisen aan het materiaal. En dan gaat men op zoek naar vernieuwing c.q.verbetering.

Velcro staat bekend om het vermogen om onderdelen zoals riser-covers en sluitflappen bij elkaar te houden. Velcro behoudt haar goede “plak” conditie ongeveer 100-150 sprongen. Daarna holt de kwaliteit die je nodig hebt, hard achteruit en is het al snel niet meer goed genoeg om er veilig mee te vliegen.

Met de snellere vliegtuigen waren springers in staat om veel meer dan 100 sprongen tussen de repacks te maken. In die tussentijd werd meestal het versleten velcro ook niet vervangen. Met alle gevolgen plus “indianen” verhalen van dien.

VELCRO NADELEN

Velcro heeft overigens meer nadelen: het beschadigt makkelijk alle zachte materialen waar het mee in aanraking komt zoals de risers van de main en de reserve, en het stretch gedeelte van je jumpsuit. Het heeft de neiging om haar, vuil en stof te verzamelen. En Velcro werkt ook niet goed meer als het nat of koud is.

TUCKTABS

Al met al reden genoeg voor fabrikanten om naar mogelijke alternatieven te zoeken. Zo werden de tucktabs geboren. Bij tucktabs wordt gebruik gemaakt van extra stof met een versteviging ertussen en die extra stof moet ergens tussen gestopt worden. De tucktabs op de risercovers en de sluiting van de containers ondervangen de meest voorkomende klittenband problemen: er is geen onderhoud nodig (tenzij ze breken). Ze beschadigen de risers en de kleding niet en het maakt niet uit of je in Siberië tijdens de winter of in Suriname in de vochtige zomer springt: zij blijven hun werking houden.

Wat aardig is om te weten is dat toen de eerste freefly sprongen gemaakt werden dat de mensen toen sprongen met rigs met velcro op alle sluitflappen. Er was toen gewoon niets anders. Kijk maar eens goed naar oude foto’s van 3D RW* sprongen, die staan vol met “velcro-rigs”.

In de jaren 90 toen skysurfing trendy werd, zochten springers opnieuw de grenzen met rigs met klittenband. Valery Rozov werd meervoudig wereldkampioen skysurf met een racer met klittenband risercovers, en verrassend genoeg, heeft hij dat overleefd.

DE MYTHE IS GEBOREN

Dus waar komt deze mythe dan vandaan? Ik denk dat het begon met de (dikwijls gesponsorde) skydivers die met “tucktab-rigs” sprongen en gewoon niet beter wisten. Het is in de praktijk ook makkelijker om de nieuwe tucktab rigs te promoten door alle rigs met velcro te bannen, dan om al die rigs te controleren op de “versheid” van het velcro.

En niemand zit te wachten op horror stories over risercovers die opengaan en stuurtoggles die in vrijeval loskomen. Ook al ligt de oorzaak niet bij het materiaal maar bij het slechte onderhoud.

TUCKTAB NADELEN

Jammer is wel dat niet elk tucktab-ontwerp goed functioneert. Eigenlijk zijn tucktabs gevoeliger voor productie-fouten dan de velcro-constructies. In de de afgelopen jaren hebben we in meerdere situaties gezien dat bij een nieuw zogenaamd “FreeFly vriendelijk” rig de risercovers open gingen. En toch mochten springers met een tucktab rig WEL met freeflysprongen meedoen in tegenstelling tot springers met een rig met velcro sluitingen.

MAGNETEN

Het is niet alleen moeilijk om perfecte tucktabs te ontwerpen, ze kunnen ook nog eens breken. Reden genoeg om door te gaan met de zoektocht naar een perfecte oplossing. Een jaar of 6 geleden kwamen de eerste ontwerpen met magneten verwerkt in sluitingen op de skydive markt. Ook bij magneten zien we veel verschillen. Verschillen in kwaliteit. Sterkte, “kleefkracht” en/of hoe slim het verwerkt wordt.

VELCRO VERSUS MAGNETEN

Terug naar velcro: ogenschijnlijk lijkt de werking van velcro en magneten heel veel op elkaar. Toch is er een wezenlijk verschil in de werking van die twee. De hechtende werking van velcro is gericht op “schuiven” en niet op “afpellen”. Probeer 2 stukken velcro maar eens ten opzichte van elkaar te verschuiven: dat is bijna onmogelijk.

En magneten werken precies andersom. De grootste hechting van 2 magneten is recht op elkaar. Alleen als je ze verschuift kun je ze loskrijgen. Overigens: hoe meer stof er zit tussen de magneten hoe minder sterk hun hechtende kracht zal zijn.

En...tussen haakjes: risercovers werken op “afpellen”!

WAAROM TOCH MAGNETEN?

Ten eerste is het een onderhoudsvrije oplossing voor het probleem met de niet-werkende tucktabs(tenzij een magneet breekt natuurlijk) En ten tweede is het makkelijker om te ontwerpen en te bouwen. Daarnaast beschadigen magneten de stof niet als je ze onbeschermd laat en dat kan je dan weer vanvelcro niet zeggen.

VELCRO- NABRANDER

Velcro is dus uit en het zou ook nog eens “gevaarlijk” zijn...

Maar weet je dat het meest moderne “Free-Fly-Vriendelijke” rig toch ongeveer 1 meter velcro bevat? Kijk maar eens mee: de reserve en de cutaway handle worden aan het harnas bevestigd met velcro. De freebag wordt gesloten met velcro, de reserve toggles zitten op velcro en de RSL is op de yoke bevestigd met velcro. Dus... als velcro echt zo “gevaarlijk” is, waarom wordt het dan gebruikt op het levensreddende deel van je materiaal?

CONCLUSIE

Dat velcro een rig gevaarlijk maakt, is een mythe.

Ik zelf spring liever met een rig waarop goed onderhouden velcro zit dan bijvoorbeeld met een rig met tucktabs die niet goed passen of magneten die niet sterk genoeg zijn. Maar toch kom je met een “velcro rig” bij de gemiddelde freefly coach niet omhoog. Dus wil je graag freeflyen? koop dan geen velcro-rig!

Bottomline is: Heb je een ouder rig met velcro? zorg er dan voor dat je het goed onderhouden is. Dan kan je er nog heel veel plezier van hebben!

Deyan Bakardzhiev, masterrigger @ theparachutecase.nl,
i.s.m. Trees van Mierlo
mei 2013